Γκουλιώτη Έλλη MSc, Κοτρότσου Αλεξάνδρα MSc, Λόλα Δέσποινα MSc

Επίβλεψη: Dr Βσιλακοπούλου Κατερίνα

Εισαγωγή

Όλοι οι τομείς των περισσότερων εθνικών οικονομιών έχουν επηρεαστεί από την πανδημία του COVID-19. Η παραγωγή έχει περιοριστεί και η ζήτηση προϊόντων έχει μειωθεί, λόγω των περιοριστικών μέτρων και της απομόνωσης. Ανάμεσα σε διάφορα προϊόντα, το επώνυμο εμφιαλωμένο ελληνικό κρασί πλήττεται. Οι οινοποιοί κάνουν λόγο για μια πρωτόγνωρη και ζημιογόνα κατάσταση για τον κλάδο τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV), το 2019 η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα των αμπελουργικών εκτάσεων ανήλθε σε 7,4 εκατ. εκτάρια. Ο συνολικός όγκος κρασιού έφτασε τα 260 εκατ. εκατόλιτρα (hl), μειωμένος κατά 12% σε σχέση με το 2018. Η παγκόσμια κατανάλωση κρασιού σταθεροποιήθηκε το 2019 στα 244 εκατ. εκατόλιτρα (hl) (+ 0,1%), ενώ οι παγκόσμιες εξαγωγές σημείωσαν νέα «άλματα»: + 2% σε όγκο και + 1% σε αξία (στα 106 εκατ. και 31,8 δισ. ευρώ). Τέλος, το 43% του εμφιαλωμένου κρασιού που καταναλώθηκε παγκοσμίως ήταν σε μια χώρα διαφορετική από εκείνη της παραγωγής του.

Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του διευθυντή του OIV, Pau Roca, το 2020 αναμένεται 35% πτώση στις πωλήσεις κρασιού στην Ευρώπη, εξαιτίας της αναστολής λειτουργίας των καφετεριών, ξενοδοχείων και εστιατορίων. Επηρεασμένη προβλέπεται ότι θα είναι και η κατανάλωση στις μεγαλύτερες χώρες. Φέρνοντας ως παράδειγμα τις δυο μεγαλύτερες αγορές του κόσμου, αυτές της Ευρώπης και των ΗΠΑ ενδέχεται να έχει καταγραφεί και μείωση στις εισαγωγές τους. Επίσης, αναμένεται η κατανάλωση κρασιού στην ΕΕ την τρέχουσα περίοδο εμπορίας (2019/2020) να παρουσιάσει πτώση στα 108 εκατ. εκατόλιτρα (hl), που αντιστοιχεί σε πτώση 8% σε σύγκριση με τον τελευταίο μέσο όρο των 5 ετών.

Τα μόνα σημεία όπου μπορούν οι καταναλωτές να προμηθευτούν πλέον κρασιά είναι τα σούπερ μάρκετ και οι κάβες που έχουν παραμείνει ανοικτές, σημεία όμως που αντιπροσωπεύουν μόλις το 15% των πωλήσεων των οινοποιείων. Σε κάποιες εταιρείες είναι μικρότερη η πτώση των πωλήσεων, σε κάποιες άλλες μεγαλύτερη, ενώ καθολική πτώση του τζίρου σημειώνουν οι μικρές επιχειρήσεις που δεν εκπροσωπούνται στα ράφια των σούπερ μάρκετ, επισημαίνει ο Γιώργος Σκούρας, οινοποιός και πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ).

Οι πωλήσεις κρασιού μέσω λιανικής (70% της συνολικής κατανάλωσης) αυξάνονται. Ωστόσο, αυτές οι αυξήσεις δεν μπορούν να αντισταθμίσουν την απώλεια πωλήσεων των εστιατορίων, καθώς το καταναλωτικό κοινό πιθανότατα να συμπεριφέρεται συντηρητικά στην οικιακή κατανάλωση και δεν παρατηρείται η έκρηξη διαδικτυακών αγορών που καταγράφεται σε άλλα προϊόντα.

Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην κατανάλωση κρασιού στο σπίτι και έχει στόχο να εξετάσει τη συμπεριφορά των καταναλωτών κρασιού κατά τη διάρκεια του lockdown (14 Μαρτίου έως 4 Μαΐου), περίοδο κατά την οποία ίσχυαν τα αυστηρά μέτρα στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.

Μεθοδολογία

Η έρευνα διεξήχθη τον Μάιο του 2020, λίγες μέρες μετά την άρση του lockdown. Σε πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα (σε βάθος συνεντεύξεις) με δείγμα 12 καταναλωτών κρασιού ηλικίας 30-61 ετών. Οι συνεντεύξεις ήταν μη δομημένες και είχαν στόχο να σκιαγραφήσουν την καταναλωτική συμπεριφορά κρασιού κατά τη διάρκεια της «καραντίνας». Τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας (ανάλυση περιεχομένου) χρησιμοποιήθηκαν στο σχεδιασμό ενός ερωτηματολογίου, το οποίο αποτέλεσε το βασικό εργαλείο της έρευνας. Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις που αποσκοπούσαν κυρίως στη σύγκριση της ποσότητας αλλά και του τρόπου κατανάλωσης κρασιού πριν και κατά τη διάρκεια του lockdown.

Συνολικά συμμετείχαν στην έρευνα 146 άτομα, εκ των οποίων το 56,9% ήταν γυναίκες. Το 41,8% ήταν ηλικίας 18-25, το 32,2% 26-40, ενώ το 19,9% ανήκε στην ηλικιακή κατηγορία 41-60. Τέλος, το 6,2% ήταν πάνω από 60 ετών. Το 31,5% του δείγματος ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίου, το 26,7% κάτοχοι μεταπτυχιακού/διδακτορικού και το 26% φοιτητές/σπουδαστές, 10,3% απόφοιτοι γυμνασίου/λυκείου και το 5,5% απόφοιτοι ΙΕΚ.

Ως προς το επάγγελμα των ερωτώμενων, το μεγαλύτερο ποσοστό (29,5%) ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι, 14,4% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 10,3% δημόσιοι υπάλληλοι και το 9,6% άνεργοι (οι υπόλοιποι ερωτώμενοι δήλωσαν φοιτητές/σπουδαστές, συνταξιούχοι ή ότι το επάγγελμά τους δεν εμπίπτει σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες).

Στην ερώτηση για το καθαρό οικογενειακό μηνιαίο εισόδημα, οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα σημείωσαν ότι οι αποδοχές τους είναι μεταξύ 0€ και 1000€ (39%) ή μεταξύ 1001€-2000€ (31,9%). Το 18,4% δηλώνει ότι το εισόδημά του είναι 2001€-3000€, ενώ το 10,6% πάνω από 3000€.

Στην ερώτηση «πόσα άτομα μένουν μαζί με εσάς στο σπίτι σας», το 24,3% απάντησαν 3, το 23,6% 4, και το 6% ότι μένουν 5 άτομα. Οι υπόλοιποι ερωτώμενοι δήλωσαν ότι μένουν 1 ή 2 άτομα στο σπίτι.

Τέλος, το 67,2% δεν έχει ανήλικα παιδιά, το 14,9% έχει 1 παιδί, το 11,9% έχει 2 παιδιά και το 5,2% έχει 3 παιδιά.

Αποτελέσματα

Όπως φαίνεται στο Γράφημα 1, κατά τη διάρκεια του lockdown αυξήθηκαν οι αγορές κρασιού online από super/mini market (από 3,4% σε 13,7%), ενώ μειώθηκε αισθητά ο αριθμός καταναλωτών που αγόραζε κρασί από κάβες (από 53,4% σε 23,3%) σε αντίθεση με τις αγορές από super/mini market (με φυσική παρουσία), όπου η μείωση ήταν πολύ μικρότερη (από 77,4% σε 67,8%). Η επιλογή «αλλού», η οποία επίσης φαίνεται μειωμένη κατά τη διάρκεια της καραντίνας περιλαμβάνει αγορά κρασιού κυρίως από οινοποιεία, φίλους/γνωστούς, κτλ. Τέλος, το 14,1% δήλωσε ότι δεν αγόρασε κρασί κατά τη διάρκεια των μέτρων αντιμετώπισης του κορονοϊού. Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με την ποιοτική έρευνα, συμπεριλαμβάνει και εκείνους που διέθεταν κάβα στο σπίτι, οπότε δεν αγόρασαν ή εκείνους που προμηθεύονταν δίχως χρηματικό αντάλλαγμα κρασί από συγγενείς και φίλους. Ως εκ τούτου, παρατηρήθηκε αύξηση συγκριτικά με το 5,5% οι οποίοι δήλωσαν ότι δεν αγόραζαν κρασί πριν το lockdown.