«Μένουμε Σπίτι» και… Πίνουμε Κρασί;
Η Επίδραση του Lockdown στην Κατανάλωση Κρασιού στην Ελλάδα.

Γκουλιώτη Έλλη MSc, Κοτρότσου Αλεξάνδρα MSc, Λόλα Δέσποινα MSc

Επίβλεψη: Dr Βσιλακοπούλου Κατερίνα

Εισαγωγή

Όλοι οι τομείς των περισσότερων εθνικών οικονομιών έχουν επηρεαστεί από την πανδημία του COVID-19. Η παραγωγή έχει περιοριστεί και η ζήτηση προϊόντων έχει μειωθεί, λόγω των περιοριστικών μέτρων και της απομόνωσης. Ανάμεσα σε διάφορα προϊόντα, το επώνυμο εμφιαλωμένο ελληνικό κρασί πλήττεται. Οι οινοποιοί κάνουν λόγο για μια πρωτόγνωρη και ζημιογόνα κατάσταση για τον κλάδο τους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου (OIV), το 2019 η παγκόσμια παραγωγική ικανότητα των αμπελουργικών εκτάσεων ανήλθε σε 7,4 εκατ. εκτάρια. Ο συνολικός όγκος κρασιού έφτασε τα 260 εκατ. εκατόλιτρα (hl), μειωμένος κατά 12% σε σχέση με το 2018. Η παγκόσμια κατανάλωση κρασιού σταθεροποιήθηκε το 2019 στα 244 εκατ. εκατόλιτρα (hl) (+ 0,1%), ενώ οι παγκόσμιες εξαγωγές σημείωσαν νέα «άλματα»: + 2% σε όγκο και + 1% σε αξία (στα 106 εκατ. και 31,8 δισ. ευρώ). Τέλος, το 43% του εμφιαλωμένου κρασιού που καταναλώθηκε παγκοσμίως ήταν σε μια χώρα διαφορετική από εκείνη της παραγωγής του.

Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του διευθυντή του OIV, Pau Roca, το 2020 αναμένεται 35% πτώση στις πωλήσεις κρασιού στην Ευρώπη, εξαιτίας της αναστολής λειτουργίας των καφετεριών, ξενοδοχείων και εστιατορίων. Επηρεασμένη προβλέπεται ότι θα είναι και η κατανάλωση στις μεγαλύτερες χώρες. Φέρνοντας ως παράδειγμα τις δυο μεγαλύτερες αγορές του κόσμου, αυτές της Ευρώπης και των ΗΠΑ ενδέχεται να έχει καταγραφεί και μείωση στις εισαγωγές τους. Επίσης, αναμένεται η κατανάλωση κρασιού στην ΕΕ την τρέχουσα περίοδο εμπορίας (2019/2020) να παρουσιάσει πτώση στα 108 εκατ. εκατόλιτρα (hl), που αντιστοιχεί σε πτώση 8% σε σύγκριση με τον τελευταίο μέσο όρο των 5 ετών.

Τα μόνα σημεία όπου μπορούν οι καταναλωτές να προμηθευτούν πλέον κρασιά είναι τα σούπερ μάρκετ και οι κάβες που έχουν παραμείνει ανοικτές, σημεία όμως που αντιπροσωπεύουν μόλις το 15% των πωλήσεων των οινοποιείων. Σε κάποιες εταιρείες είναι μικρότερη η πτώση των πωλήσεων, σε κάποιες άλλες μεγαλύτερη, ενώ καθολική πτώση του τζίρου σημειώνουν οι μικρές επιχειρήσεις που δεν εκπροσωπούνται στα ράφια των σούπερ μάρκετ, επισημαίνει ο Γιώργος Σκούρας, οινοποιός και πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ).

Οι πωλήσεις κρασιού μέσω λιανικής (70% της συνολικής κατανάλωσης) αυξάνονται. Ωστόσο, αυτές οι αυξήσεις δεν μπορούν να αντισταθμίσουν την απώλεια πωλήσεων των εστιατορίων, καθώς το καταναλωτικό κοινό πιθανότατα να συμπεριφέρεται συντηρητικά στην οικιακή κατανάλωση και δεν παρατηρείται η έκρηξη διαδικτυακών αγορών που καταγράφεται σε άλλα προϊόντα.

Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην κατανάλωση κρασιού στο σπίτι και έχει στόχο να εξετάσει τη συμπεριφορά των καταναλωτών κρασιού κατά τη διάρκεια του lockdown (14 Μαρτίου έως 4 Μαΐου), περίοδο κατά την οποία ίσχυαν τα αυστηρά μέτρα στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.

 

Μεθοδολογία

Η έρευνα διεξήχθη τον Μάιο του 2020, λίγες μέρες μετά την άρση του lockdown. Σε πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα (σε βάθος συνεντεύξεις) με δείγμα 12 καταναλωτών κρασιού ηλικίας 30-61 ετών. Οι συνεντεύξεις ήταν μη δομημένες και είχαν στόχο να σκιαγραφήσουν την καταναλωτική συμπεριφορά κρασιού κατά τη διάρκεια της «καραντίνας». Τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας (ανάλυση περιεχομένου) χρησιμοποιήθηκαν στο σχεδιασμό ενός ερωτηματολογίου, το οποίο αποτέλεσε το βασικό εργαλείο της έρευνας. Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις που αποσκοπούσαν κυρίως στη σύγκριση της ποσότητας αλλά και του τρόπου κατανάλωσης κρασιού πριν και κατά τη διάρκεια του lockdown.

Συνολικά συμμετείχαν στην έρευνα 146 άτομα, εκ των οποίων το 56,9% ήταν γυναίκες. Το 41,8% ήταν ηλικίας 18-25, το 32,2% 26-40, ενώ το 19,9% ανήκε στην ηλικιακή κατηγορία 41-60. Τέλος, το 6,2% ήταν πάνω από 60 ετών. Το 31,5% του δείγματος ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίου, το 26,7% κάτοχοι μεταπτυχιακού/διδακτορικού και το 26% φοιτητές/σπουδαστές, 10,3% απόφοιτοι γυμνασίου/λυκείου και το 5,5% απόφοιτοι ΙΕΚ.

Ως προς το επάγγελμα των ερωτώμενων, το μεγαλύτερο ποσοστό (29,5%) ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι, 14,4% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 10,3% δημόσιοι υπάλληλοι και το 9,6% άνεργοι (οι υπόλοιποι ερωτώμενοι δήλωσαν φοιτητές/σπουδαστές, συνταξιούχοι ή ότι το επάγγελμά τους δεν εμπίπτει σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες).

Στην ερώτηση για το καθαρό οικογενειακό μηνιαίο εισόδημα, οι περισσότεροι συμμετέχοντες στην έρευνα σημείωσαν ότι οι αποδοχές τους είναι μεταξύ 0€ και 1000€ (39%) ή μεταξύ 1001€-2000€ (31,9%). Το 18,4% δηλώνει ότι το εισόδημά του είναι 2001€-3000€, ενώ το 10,6% πάνω από 3000€.

Στην ερώτηση «πόσα άτομα μένουν μαζί με εσάς στο σπίτι σας», το 24,3% απάντησαν 3, το 23,6% 4, και το 6% ότι μένουν 5 άτομα. Οι υπόλοιποι ερωτώμενοι δήλωσαν ότι μένουν 1 ή 2 άτομα στο σπίτι.

Τέλος, το 67,2% δεν έχει ανήλικα παιδιά, το 14,9% έχει 1 παιδί, το 11,9% έχει 2 παιδιά και το 5,2% έχει 3 παιδιά.

Αποτελέσματα

Όπως φαίνεται στο Γράφημα 1, κατά τη διάρκεια του lockdown αυξήθηκαν οι αγορές κρασιού online από super/mini market (από 3,4% σε 13,7%), ενώ μειώθηκε αισθητά ο αριθμός καταναλωτών που αγόραζε κρασί από κάβες (από 53,4% σε 23,3%) σε αντίθεση με τις αγορές από super/mini market (με φυσική παρουσία), όπου η μείωση ήταν πολύ μικρότερη (από 77,4% σε 67,8%). Η επιλογή «αλλού», η οποία επίσης φαίνεται μειωμένη κατά τη διάρκεια της καραντίνας περιλαμβάνει αγορά κρασιού κυρίως από οινοποιεία, φίλους/γνωστούς, κτλ. Τέλος, το 14,1% δήλωσε ότι δεν αγόρασε κρασί κατά τη διάρκεια των μέτρων αντιμετώπισης του κορονοϊού. Το ποσοστό αυτό, σύμφωνα με την ποιοτική έρευνα, συμπεριλαμβάνει και εκείνους που διέθεταν κάβα στο σπίτι, οπότε δεν αγόρασαν ή εκείνους που προμηθεύονταν δίχως χρηματικό αντάλλαγμα κρασί από συγγενείς και φίλους. Ως εκ τούτου, παρατηρήθηκε αύξηση συγκριτικά με το 5,5% οι οποίοι δήλωσαν ότι δεν αγόραζαν κρασί πριν το lockdown.

Image

Γράφημα 1. Αγορά Κρασιού πριν και κατά τη Διάρκεια του Lockdown

To 33,6% δήλωσε ότι αγόρασε περίπου την ίδια ποσότητα κρασιού κατά τη διάρκεια του lockdown (σε σχέση με μια αντίστοιχη τυπική χρονική περίοδο πριν από αυτό). Το 15,8% μείωσε την ποσότητα αγοράς, ενώ το 31,5% την αύξησε (Γράφημα 2).

Image

Γράφημα 2. Σύγκριση Ποσότητας Αγοράς πριν και μετά το Lockdown.

Κατά τη διάρκεια μιας τυπικής εβδομάδας πριν τα περιοριστικά μέτρα (σπίτι ή έξω), οι ερωτώμενοι δήλωσαν ότι κατανάλωναν κατά μέσο όρο περίπου 5 ποτήρια κρασί, εκ των οποίων τα 2 (2,34 ο ακριβής μέσος όρος) έπιναν στο σπίτι. Κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων ο μέσος όρος (κατανάλωση στο σπίτι) αυξήθηκε σε 4 ποτήρια (4,17 ο ακριβής μέσος όρος).

Κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων, οι συμμετέχοντες στην έρευνα δείχνουν να έπιναν περισσότερο μόνοι τους σε σχέση με πριν από αυτά, και δεν έπιναν συγκεκριμένες ώρες της ημέρας (όπως πριν την καραντίνα). Επιπρόσθετα, ενώ πριν από το Lockdown οι περισσότεροι δήλωσαν πως έπιναν συγκεκριμένη ποσότητα κρασιού (π.χ. 1 ποτήρι), κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού στο σπίτι αυτό δεν ίσχυε σε μεγαλύτερο ποσοστό. Επίσης, κατά τη διάρκεια της καραντίνας ο αριθμός των καταναλωτών που έπινε μια συγκεκριμένη μάρκα μειώθηκε (Γράφημα 3).

Image

Γράφημα 3. Συνήθειες καταναλωτών κρασιού πριν και κατά τη διάρκεια του Lockdown

Ως προς τα κριτήρια επιλογής κρασιού, όπως παρατηρείται από το Γράφημα 4, κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων αυξήθηκε η αντιλαμβανόμενη σημαντικότητα της τιμής και των προσφορών/εκπτώσεων, ενώ σημειώνεται επίσης μια μικρή αύξηση της θέσης στο ράφι/e-shop και της εμφάνισης της φιάλης. Από την άλλη πλευρά, οι καταναλωτές φαίνεται ότι θεωρούσαν λιγότερη σημαντική, σε σχέση με πριν, την ποιότητα, τη μάρκα, την ποικιλία και τον τόπο προέλευσης. Σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως οι καταναλωτές μείωσαν το χρόνο που αφιέρωναν για επιλογή κρασιού (λόγω των ιδιαίτερων καταστάσεων), γεγονός που οδήγησε στο να μη δίνουν τόση έμφαση στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κρασιού. Επιπρόσθετα, λόγω της ευρύτερης οικονομικής δυσχέρειας και αβεβαιότητας, οι καταναλωτές έδιναν περισσότερη σημασία στην τιμή και στις προσφορές/εκπτώσεις. 

Image

Γράφημα 4. Κριτήρια Επιλογής Κρασιού πριν και μετά τα Περιοριστικά Μέτρα

Τα άτομα που αύξησαν την κατανάλωση κρασιού κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων δήλωσαν ότι έπιναν περισσότερο επειδή το κρασί τους βοηθούσε να περάσουν όμορφα το χρόνο τους με άλλα άτομα μέσα στο σπίτι και επειδή δε μπορούσαν να βγουν έξω. Οι επόμενοι σημαντικότεροι λόγοι της αύξησης είναι, σύμφωνα με τις απαντήσεις, η βελτίωση της διάθεσης όταν έπιναν και η ψυχολογική πίεση που αισθάνονταν (Γράφημα 5). Όπως προέκυψε και από τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων, το κρασί βοήθησε γενικά την ψυχολογία των καταναλωτών σε αυτή τη περίοδο που αναγκάστηκαν να παραμείνουν στο σπίτι, με δεδομένο επίσης ότι δεν μπορούσαν να βγουν έξω να διασκεδάσουν.

Image

Γράφημα 5. Λόγοι Αύξησης της Κατανάλωσης Κρασιού κατά τη Διάρκεια των Περιοριστικών Μέτρων

Από την άλλη πλευρά, οι καταναλωτές που έπιναν λιγότερο κρασί κατά τη διάρκεια της καραντίνας, απάντησαν ότι ο λόγος αυτής της μείωσης οφειλόταν κυρίως στο ότι μειώθηκε το εισόδημά τους ή αισθάνονταν αβεβαιότητα να ξοδέψουν χρήματα για προϊόντα που δε θεωρούσαν πρώτης ανάγκης, όπως το κρασί. Η μειωμένη πρόσβαση στην αγορά επίσης θεωρήθηκε από ένα σημαντικό ποσοστό λόγος μείωσης της κατανάλωσης (Γράφημα 6).

Image

Γράφημα 6. Λόγοι Μείωσης της Κατανάλωσης Κρασιού κατά τη Διάρκεια των Περιοριστικών Μέτρων

Στην ερώτηση αν θα καταναλώσουν κρασί εκτός σπιτιού μετά την άρση των μέτρων/ άνοιγμα των ταβερνών/μπαρ/καφετεριών, το 37,7% δηλώνει «Σίγουρα ναι», το 21,2% «Μάλλον ναι», ενώ ένα σημαντικό ποσοστό (23,9% συνολικά), είτε δεν έχουν αποφασίσει ακόμα είτε αναμένουν να δουν τον αριθμό κρουσμάτων και να πράξουν ανάλογα. Μόλις το 4,1% απάντησαν ότι σίγουρα δε θα καταναλώσουν κρασί εκτός σπιτιού (Γράφημα 7).

Image

Γράφημα 7. Πρόθεση Κατανάλωσης Κρασιού εκτός Σπιτιού μετά την Άρση των Μέτρων

Άσχετα με τη δική τους καταναλωτική συμπεριφορά, το 50,7% των συμμετεχόντων στην έρευνα πιστεύει ότι λόγω Covid-19 η συνολική κατανάλωση κρασιού στο σπίτι επηρεάστηκε θετικά, ενώ το 32,9% πιστεύει ότι επηρεάστηκε αρνητικά. Το 16,4% απάντησε πως, κατά τη γνώμη του, η κατανάλωση δεν επηρεάστηκε (Γράφημα 8).

Image

Γράφημα 8. Επιρροή του Covid-19 στην Κατανάλωση Κρασιού στο Σπίτι, Σύμφωνα με τους Καταναλωτές

Συμπεράσματα

Από την παρούσα έρευνα συμπεραίνεται σε γενικές γραμμές ότι η κατανάλωση κρασιού δεν επηρεάστηκε σημαντικά από το lockdown, καθώς η πλειοψηφία (65%) των καταναλωτών αύξησε ή συνέχισε να καταναλώνει με όμοιο τρόπο κρασί. Η  εβδομαδιαία κατανάλωση μπορεί να μειώθηκε κατά 1 ποτήρι κρασί, ωστόσο, αυτό οφείλεται στην αποκλειστική κατανάλωση στο σπίτι, η οποία σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Οι κυριότεροι λόγοι αύξησης της κατανάλωσης στο σπίτι είναι η δυνατότητα που προσφέρει στα άτομα του σπιτιού να αντικαταστήσουν την έξοδο και να περάσουν ευχάριστα μεταξύ τους. Επίσης, η κατανάλωση κρασιού  δημιουργεί αίσθημα χαλάρωσης και ευφορίας σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Όσον αφορά το ποσοστό  εκείνων που μείωσαν την ποσότητα του κρασιού που κατανάλωσαν, οφείλεται στη μείωση του εισοδήματος καθώς και στη γενικότερη οικονομική ανασφάλεια.

Η αγορά του κρασιού κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων ακολουθεί την τάση στις αγορές και των υπολοίπων αγαθών με αύξηση των διαδικτυακών αγορών. Μεγαλύτερη μείωση από τα σημεία πώλησης σημειώθηκε στις αγορές από κάβες. Παράλληλα, μεταβλήθηκαν τα κριτήρια επιλογής κρασιού, με την τιμή και τις προσφορές να αντικαθιστούν την ποιότητα και την ποικιλία. Αυτό είναι αναμενόμενο αποτέλεσμα της ταχύτητας με την οποία πραγματοποιούταν τα ψώνια/αγορές, καθώς και του γενικότερου κλίματος που επικρατούσε. Τέλος, αισιόδοξο μήνυμα αποτελεί το γεγονός ότι περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες (58,9%) είναι πρόθυμοι να καταναλώσουν ξανά κρασί εκτός σπιτιού μετά την άρση των μέτρων. Επομένως, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα και ελπίδα με την επιστροφή στην κανονικότητα, ακόμη και η μικρή συνολική μείωση κατανάλωσης και αγοράς κρασιού που σημειώθηκε να εξομοιωθεί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

OIV (2020), State of the Vitiviniculture World, Paris: Organisation Internationale de la Vigne et du Vin (International Organization of Vine and Wine), April. http://oiv.int/en/oivlife/current-situation-of-the-vitivinicultural-sector-at-a-global-level

ΣΕΟ (2020), Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου.  http://greekwinefederation.gr/gr/home/

Wittwer G. and Anderson Κ., 2020, COVID-19 and Global Beverage Markets: Implications for Wine, American Association Of Wine Economists AAWE, Working Paper No. 249, Economics. www.wine-economics.org

 
Written by Super User
Category: Slideshow
Hits: 1109

Εργαστήριο Οινολογίας & Αλκοολούχων Ποτών, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου, , Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, 11855, Αθήνα, Ελλάδα